Mình xin được chia sẻ một chút về việc xin học bổng PhD đi học ở Mỹ ngành Hóa. Mình nộp 5 trường (gồm UIUC, UMass Amherst, Arizona State Univ, Purdue Univ, và Oregon State Univ). Mình chọn trường thì cực đơn giản, mở google map lên xem thì trường ở vị trí nào thì chọn bang đấy rồi tìm các trường ở bang đó, tiếp theo xem ranking và yêu cầu của trường, và cuối cùng thì xem có giáo sư nào làm mảng mình thích không. Nếu đạt được tiêu chuẩn là yêu cầu ko quá cao (nhất về tiếng Anh), ranking tầm tầm top 100 và có giáo sư mình thích thì mình sẽ chọn để app. Quy trình tìm kiếm khá lâu, thỉnh thoảng mở ra tìm thì cũng ko mệt lắm.
Việc chọn 5 trường mình thấy là phù hợp với tình hình bản thân. Vì việc app khá tốn kém (nếu nhiều tiền m sẽ apply hẳn chục trường cho oách). 1 trường sẽ mất tầm 240$ (Gồm cỡ 75-90$ tiền fee apply, ~45$ tiền gửi bảo đảm hồ sơ, 25$ tiền gửi GRE, ~ 45$ tiền gửi điểm IELTS). Tuy nhiên, có nhiều cách để giảm số tiền đó. Ví dụ như 1 số trường như Arizona State, Oregon State, Wayne State, sẽ miễn phí fee apply. Ngoài ra mình thường gửi hồ sơ kèm với điểm IELTS bằng DHL, (đem hồ sơ của mình đến trung tầm như IDP và bảo họ cho vào cùng với bảng điểm IELTS khi họ gửi) như vậy tiết kiêm đc khá nhiều. Đại khai, cuộc apply này là 1 cuộc chơi khá tốn kém mà ko hiểu có thu được gì về không J))
Kết quả thu được là 2 trong số các trường đó nhận mình là UIUC, UMass Amherst. Sau rất nhiều đắn đó thì mình đã chọn UMass, cũng chả có lí do gì quá đặc biệt đơn giản là UMass cùng tốt (rank về Hóa của nó là 53 ở Mỹ theo USNews) và nhất là có vẻ là chỗ học hành nhẹ nhàng, vui vẻ và có thời gian chơi hơn là học ở UIUC (1 lí do chả có gì là yêu khoa học cả =))) ). Mặc dù, quyết định này cũng gặp nhiều chỉ trích phết nhưng mình cũng kệ thôi. Một điều học được sau vụ apply này là “the ONLY person whose opinion would matter is YOURS”
Các trường mình nộp có deadline khác tách nhau nên làm xong trường này m có thể là tiếp trường khác sớm nhất là 15/12 muộn nhất là 15/1. Nói chung mọi thứ khác đơn giản, chả cần công chứng dịch thuật gì nhiều, âu cũng là 1 khoản tiếp kiệm được kha khá. Mình thấy trong việc app thì có những thứ cần phải chú tâm chuẩn bị nhất gồm:
1. GPA
2. IELTS/ TOEFT
3. GRE
4. SOP
5. LOR
6. Kinh nghiêm nghiên cứu (đi thực tập, viết báo)
Mình sẽ nói qua từng thứ
Đầu tiền là GPA. Cái này thì mình thấy nên cố gắng cao nhất có thể và cần phải trên 3.2 vì 3.2 thường tiêu chuẩn min của hầu hết các trường. GPA thì phải cố gắng trong cả quá trình học nên điều mình thấy đó là cứ học tốt, môn nào cần cải thiện thì làm luôn chứ đừng nghĩ là đợi mấy năm cuối rảnh thì học vì thực tế nó chả rảnh đâu J))
Thứ hai là IELTS/ TOEFT. Mọi ng luôn khuyên đi Mỹ nên thi TOEFT nhưng do m học IELTS từ xưa nên thấy nó dễ hơn hẳn. Mà trình độ tiếng anh cũng gà nên chả muốn đổi. Dĩ nhiên là tiêu chuẩn TOEFT của các trường bao giờ cũng thấp hơn IELTS (khi đổi tương đương). Điểm của mình thì khá tệ (overall: 6.5, reading: 8.0, và 3 kĩ năng còn lại là 6.0) nên việc chọn trường mình cũng phải dè dặt vì đa số yêu cầu overall 7.0, may mà vẫn có vài trường yêu cầu 6.5. Tuy nhiên việc mình được UIUC (thường yêu cầu overall 7.0, speaking 8.0) là 1 điều siêu ảo diệu. Hồi đầu do điểm quá thấp nên mình đã định ko apply nhưng được một gs Scheeline cho 1 câu là “There is shame in being so afraid of failure that you don’t try to gain the opportunity to succeed”. Việc mình được trường UIUC thì tim chắc đó là nhờ sự hợp tác giữa trường KHTN và UIUC cũng như nhờ hai cái thư giới thiệu của 2 giáo sư ở trường UIUC. Nói chung, 1 điều mình học được là mọi thứ đều có ngoại lệ và nếu có quan hệ tôt thì sẽ là điều tuyệt vời nhất trên cả điểm thi cử.
Thứ ba là GRE. Mình là ng học siêu ít, tiếng Anh kém và cũng lười biếng nên hầu như m ít học từ của GRE general. Mình khá giỏi về phần đọc, nên thứ duy nhất mình học là phần reading của GRE general vì reading ko hẳn cần biết hết từ và nếu thông minh 1 tí là làm được. Phần toán thì khá dễ, nhưng cũng dễ sai nên mình phải làm khá cẩn thận vì đó là thứ duy nhất biết được là có thể điểm cao. Rốt cục điểm cũng ko quá tệ thâm chí hơn hẳn mình mong đợi J).
Verbal: 144 (percentile: 21%)
Math: 169 (percentile: 97%)
Analytical writing: 3.0 (percentile: 14%)
Nói chung vụ GRE này cũng là 1 điêu rất ảo diệu và mình thấy, 1 là học như 1 thằng điên và rất rất chăm thì điểm sẽ cao vụt, ko thì tốt nhất học vừa thôi và dành thời gian đó để làm việc khác chứ nếu học không tới nơi thì cũng chả khác gì học ít.
Về GRE Chemistry (mình được 830 (percentile: 83%) ), thì mình thấy cũng ko khó. Nó nằm trong phần lớn những gì đã học ở năm 2,3. Phần chiếm tỉ lệ lớn nhất là hữu cơ, ai học hữu cơ giỏi sẽ là lợi thế. Mình thì khá gà và ko thích hữu cơ cho lắm nên cũng ko làm tốt lắm. Phần nhiều thứ 2 là hóa lý. Mình thấy nếu học khá ở năm 2, 3 thì sẽ thi tốt, Lời khuyên với ai có dự định thi là nên thi ngay GRE chemistry sau khi học xong năm thứ 3. Khi đó vừa học đủ kiến thức, chưa quên nhiều, thi sẽ tốt nhất. Mình thi vào đợt năm 4 nhiều thứ chả nhớ gì phải đi đọc lại nhiều. Và cứ làm nhiều các đề trên mạng là ok :D. Đây là điểm duy nhất mình tự tin hơn người khác =)))
Thứ tư là SOP. Mình ko rõ nó đống vai trò quan trong không nữa, nhưng như mọi ng nói là rất quan trong. Cái này mình chỉ có 1 câu là chỉ nên nhờ 1,2 người sửa cho thôi. Càng nhờ nhiều càng bị sửa nhiều và không khác gì đẽo cầy giữa đường. Hãy là chính mình, 1 câu mày ngày xưa mình hay được nhận đấy là “bài viết quá bình thường, không thể hiện rõ mình là ai”. Và vì câu đó m hay nghĩ ra mấy câu chuyện nhạt nhẽo như kiểu bác em bị ung thư mất nên em muốn học về hóa để tìm thuộc chữa ung thư. Một câu chuyện quá nhạt và ko phải là mình. Nên hãy cứ viết theo những gì là chính bạn, kệ người khác. Chỉ cần 1 ai đó sửa về bố cục, viết ý cho gọn gàng và sửa tiếng Anh. Mình hồi đó nhờ thầy Phong, rất ổn vì thầy chấp nhận ý tưởng của mình và chỉ bảo nên viết cái này trước cái này sau thế thôi.
Cuối cùng là việc đi thực tập và viết báo. Việc này là để phục vụ cho việc làm đẹp hồ sơ, tạo kinh nghiệm và cũng như để xin đc LOR của giáo sư nước ngoài. Việc đi thực tập thì có ít suất nhưng không có nghĩa là khó chủ yếu là mình phải chủ động xin và để ý đến các kênh thông tin tránh đến sát deadline mới biết. Có 1 điều nên nhớ trong nhưng vụ apply thực tập là “người đầu tiên sẽ là ng được chọn”, nếu muốn xin gs nào nhận mình đi internship thì cứ mail hỏi càng sớm càng tốt, có thể được trả lời cũng có thể không vì gs khá bận nhưng hỏi cũng chả mất gì, cứ làm đi biết đâu lại được ;;). Về bài báo thì nên cố gắng có được 1 bài, dù viết ở VN cũng được, vì điều đó cũng khiến mình khác với những ng apply khác. Và có 1 bài dù hơi lởm nhưng còn hơn không có gì đấy là điều minh được gs ở UMass khuyên.
Chốt lại một điều cuối cùng sau những gì viết lan man ở trên thì mình có một vài lời khuyên cuối đấy là
“Mọi những chia sẻ kinh nghiệm kiểu này chỉ đúng với cái thằng viết, còn lại hầu hết khó áp dụng vợi người khác, mỗi người có 1 thế mạnh cũng như điểm yếu riêng, hồ sơ các thứ cũng khác nhau nên hãy đọc và tự tìm ra cách riêng của bản thân mình. Trong vụ apply này thì chả có gì đúng có gì sai cả, mỗi ng có 1 cách riêng nên đừng vì mấy lời nhận xét chia sẻ này nọ làm ảnh hưởng đến bạn, thích thì hãy làm. Vài cuối cùng đừng nhìn vào thành tích của người khác và nghĩ mình ko bằng, 1 điều mình học được sau 5 năm học là ở đời ng ta chỉ cần người phù hợp không cần người giỏi nhất”
Tác giả: Phạm Gia Bách